Kościół pocysterski pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
ul. Bydgoska 23
W Koronowie przetrwało czołowe i najcenniejsze dzieło architektury okolic Bydgoszczy z Bydgoszczą włącznie: gotycko-barokowy kościół pocysterski. Odegrał on doniosłą rolę w gospodarczych i artystycznych dziejach tego obszaru.
Koronowski konwent cysterski założony został przez cystersów z Lubiąża na Dolnym Śląsku, ale budowla wskazuje na związki z architekturą obszaru krzyżackiej Ziemi Chełmińskiej.
Prezbiterium kościoła (najwcześniejsza część budowli) wzniesione w latach 1289-1315 przez mnicha Teodoryka (Theodoricus) jest przykładem wczesnogotyckiej monumentalnej architektury.
Kościół bazylikowy, trzynawowy z szeregiem wielobocznie zamkniętych kaplic i transeptem. Posiada bogate wyposażenie wnętrza (barokowe ołtarze, ambona, stalle, organy, obraz w ołtarzu głównym Adoracja Najświętszej Marii Panny Bartholomäusa Strobla z Torunia oraz Wskrzeszenie Piotrowina Hermana Hana z Gdańska).
W 1687 r. staraniem opata I. Gnińskiego dokonano znacznej przebudowy w stylu barokowym (nowe sklepienia a nawie płn. i transepcie, sklepienia gotyckie pokryto stiukami, zbarokizowano ściany nawy głównej i prezbiterium, na zewnątrz szczyty gotyckie zastąpiono barokowym). Równocześnie umieszczono we wnętrzu nowe elementy wyposażenia: ołtarz główny, ambonę i stalle. Zmieniło to w sposób istotny charakter i proporcje gotyckiego dotąd wnętrza. Jednak z zachowanych gotyckich detali zdobniczych na uwagę zasługuje na północnym ramieniu transeptu ciekawy fryz z ceramicznych, glazurowanych płytek z reliefami przedstawiającymi naprzemiennice sceny Zwiastowania i Pietà, odnoszące się do maryjnych wątków radości i boleści, które odzwierciedlają się też w oryginalnej nazwie miasta: Corona Mariae (w 1368 r. król Kazimierz Wielki udzielił zezwolenia opatowi koronowskiemu na lokację miasta na prawie magdeburskim).
Ponownie prowadzono niewielkie prace remontowe kościoła na przełomie XIX i XX w.;
Zakon cysterski uległ kasacie w czasie zaboru pruskiego, w 1819 r. i od tego czasu zabudowania klasztorne mieszczą więzienie.
|
|
Ołtarz główny barokowy z 4. ćw. XVII w. wypełnia całą szerokość prezbiterium. W nim obrazy malowane przez słynnego, jednego z najlepszych malarzy barokowych, Bartholomäusa Strobla z Torunia: w polu środkowym Adoracja Najświętszej Maryi Panny przez świętych i aniołów ze św. Janem Ewangelistą i św. Bernardem, w górnej kondygnacji: Chrystus przyjmujący w Niebie Maryję.
Pod boczymi ścianami prezbiterium stalle barokowe z końca XVII w. o bogatej dekoracji płaskorzeźbionej z progami rzeźbionymi w kształcie leżących lwów.
|
