|
Okolice Bydgoszczy leżą na styku różnych krain geograficznych i historycznych, a zarazem u zbiegu kilku dolin. Dolina Dolnej Wisły, Kotlina Toruńska, Dolina Brdy i Dolina Środkowej Noteci zbiegają się promieniście nadając okolicom Bydgoszczy w większości charakter krajobrazu sandrowo-pojeziernego, który dominuje na południe, zachód i częściowo na wschód od miasta. Jest to obszar mało urodzajny, pokryty znaczynymi połaciami lasów.
Bydgoszcz i okolice to północno-zachodnia część Kujaw sąsiadująca od zachodu z Krajną, od północy z Pomorzem Gdańskim (Borami Tucholskimi), od południowego-wschodu z Pałukami; od wschodu natomiast wyraźną granicę stanowi Wisła, oddzialająca od Ziemi Chełmińskiej - regionu znacznie odmiennego geograficznie, historycznie i kulturowo.
Od średniowiecza obszar okolic Bydgoszczy był pograniczem między plemionami Polan i Pomorzan. Na linii Brdy i Noteci powstał wtedy system grodów wyznaczających granice między tymi terenami plemiennymi. Do grodów tych należały m.in. grodziska w Koronowie (26 km na północ od Bydgoszczy), Bydgoszczy-Jachcicach, Bydgoszczy (na miejscu późniejszego zamku starostów), Pawłówku, Długim Moście, Słupowie, Strzelcach Górnych oraz dawny ważny gród kasztelański w Wyszogrodzie (ob. nad Wisłą na terenie Bydgoszczy); grody te strzegły granicy państwa pierwszych Piastów przed 1113 r., a następnie, gdy Pomorze Gdańskie zostało włączone do państwa polskiego przez Bolesława Krzywoustego, straciły znaczenie i opustoszały. W 1202 r. okolice Bydgoszczy weszły w skład piastowskiego Księstwa Kujawskiego, w XIV w. terytorium to przechodziło z rąk księcia Przemysła, do Władysława Łokietka, księcia szczecińskiego Kazimierza, w latach 1331-1337 zajmowane przez Krzyżaków, a po II pokoju toruńskim w 1466 r. przez ponad 3 stulecia leżało w województwie inowrocławskim aż do I rozbioru. Pierwszy rozbiór Polski w 1772 r. włączył ten obszar do zaboru pruskiego, po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. do województwa poznańskiego, a w 1938 r. do województwa pomorskiego w Toruniu.
Okolice Bydgoszczy nie posiadają stanowisk archeologicznych tak bogatych jak na Pałukach, ani sieci grodzisk tak gęstej jak na Ziemi Chełmińskiej. Najstarszym miastem lokacyjnym w okolicy jest Solec Kujawski (18 km na wsch. od Bydgoszczy), który prawa miejskie otrzymał w 1325 r. (21 lat wcześniej od Bydgoszczy), nie posiada jednak szczególnych obiektów historycznych.
Natomiast miastem młodszym od Bydgoszczy w okolicy jest Koronowo (prawa miejskie 1368 r.), miasto założone i władane przez tamtejszy klasztor cystersów. Właśnie koronowski kościół pocysterski - monumentalna ceglana budowla gotycka, jest czołowym i najcenniejszym dziełem historycznej architektury w okolicach Bydgoszczy z Bydgoszczą włącznie.
|
|
|
